2. Bölüm
Almanca da artikel kavramı
(Artikel sözünün belli bir Türkçe karşılığı yoktur. Ancak, Almanca da ki isimlerin hangi cinse ait olduğunu belirtirler.)
Almanca da iki çeşit artikel vardır:
BESTIMMTE ARTIKEL (BELİRLİ ARTiKELLER) der , die, das
UNBESTIMMTE ARTIKEL ( BELİRSİZ ARTİKELLER)
der Artikelli isimler: einer , einen , einem , eines, – keiner, kleinen, keinem, keines, – blauer, blauen, blauem, blaues, – neuer, neuen, neuem, neues …
die Artikelli isimler: eine , eine , einer , einer ,- meine, meiner, – keine, keiner, – blaue, blauer, – schöne, schöner, – kleine, kleiner …
das Artikelli isimler: ein-, ein- , einem , eines, – rot, rotem, rotes, – dein, deinem, deines, – gelb, gelbem, gelbes… (s. Unten)
Almanca da isimler dört halde olurlar : 1-YALIN hal – NOMINATIV, 2- i hali – AKKUSATIV, 3- e, de, den hali – DATIV, 4- nin hali – GENITIV
„Unbestimmte“ artikelleri öğrenmek için bir kolaylık daha var.
der artikelliler, isimlerin dört durumundaki yapıları şöyledir: 1- der, 2- den, 3- dem, 4- des (der Hund, den Hund, dem Hund, des Hundes) (köpek, köpeği, -„köpeğe, köpekte, köpekten“- , köpeğin)
die artikelliler, isimlerin dört durumundaki yapıları şöyledir: 1- die, 2- die, 3- der, 4- der (die Katze, die Katze, der Katze, der Katze) (kedi, kediyi, -„kediye, kedide, kediden“, – kedinin)
das artikelliler, isimlerin dört durumundaki yapıları şöyledir: 1- das, 2-das, 3- dem 4- des (das Kind, das Kind, dem Kind, des Kindes) (çocuk, çocuğu, – „çocuğa, çocukta, çocuktan“, – çocuğun)
ÖRNEK: der Artikeller : kleiner Hund, kleinen Hund, kleinem Hund, kleines Hundes (küçük köpek, küçük köpeği, küçük köpeğe,… küçük köpeğin)
die Artikeller : alte Hose, alte Hose, alter Hose, alter Hose (eski pantolon, eski pantolonu, eski pantolona, … , eski pantolonun)
das Artikeller : ein Auto, ein Auto, einem Auto, eines Autos (bir otomobil, bir otomobili, bir otomobile, … , bir otomobilin)
Unbestimmte artikelleri anlamak aslında oldukça kolaydır. Isimlerin önüne gelen sıfatların veya zamir türünden olan kelimelerin sonu zamana ve eyleme göre o ismin artikelinin (dört durumundan birinin) son harfini /harflerini alır. Ilk bakışta bunu anlayabiliriz.
Burada, önemli bir noktayı öğrenmekte yarar var. Dikkat edilirse yukardaki örneklerde hem yalın halde, hem de, diğer durumlarda artikeller aynı gibi görülüyor. Bunun sebebi, her yüklem / fiil, isimlerin her halinde kullanılmaz. Bazı fiiller sadece yalın, bazı fiiller, -i halinde veya -de halinde kullanılabilir. Yani artikeller cümledeki eyleme göre bu şekilde oluyor. Bu bizleri şaşırtmasın.
DIKKAT : Bestimmte veya unbestimmte Artikellerden sonra gelen isim BÜYÜK HARF ile yazılır. Biz Türklerin karşılaştığı en önemli yazım sorunlarindan biri de budur.
Onun için tüm belirli veya belirsiz artikellerden sonra gelen isimleri hep büyük harf ile yazmayı unutmayalım.
ÖRNEK: der Stift – (kalem) meiner Stift, deiner Stift, seiner Stift (bkz. der artikelli isimler)
die Tasche – (çanta) meine Tasche, deine Tasche, seine Tasche (bkz. die artikelli isimler)
das Haus – (ev) mein- Haus, dein- Haus, sein- Haus (bkz. belirsiz artikeller)
Yukarıda anlatılan bu artikeller, o ismin yalın, -i , -e , -de , -den halinde aşağıda gösterilen şekilde olurlar.
Görüldüğü gibi isimleri artikelleri ile öğrenmenin önemi bir kere daha ortaya çıkıyor.
Aşağıdaki bölümü dikkatlice okursak, belirsiz artikellerin zamana ve yapılan eyleme göre nasıl söylendiğini daha iyi anlarız.
Türkçe de isimlerin 5 hali olmasına karşılık,
Almanca da isimlerin 4 hali vardır :
ismin yalın hali : (Nominativ),
ismin -i hali : (Akkusativ)
ismin – e , -de , – den hali : (Dativ)
ismin -nin Hali : (Genitiv)
Bu Artikeller zamana ve yapılan işe yani eyleme göre değişerek şu halde söylenirler:
der Artikelli isimler :
der Stift _ kalem- (yalın, yani Nominativ)
den Stift_ kalemi (-i hali, yani Akkusativ)
dem Stift_ kaleme , kalemde , kalemden (-e , -de , -den
hali yani Dativ)
des Stiftes _ kalemin (-nin hali yani Genitiv) Türkçe de yok !
die Artikelli isimler :
die Schule – okul – (yalın – Nominativ)
die Schule – okulu (-i hali – Akkusativ)
der Schule – okula , okulda , okuldan ( -e , de , den hali – Dativ)
der Schule – okulun ( nin hali – Genetiv)
das Artikelli isimler :
das Haus – ev- (yalın – Nominativ)
das Haus – evi (-i hali – Akkusativ)
dem Haus – eve , evde , evden , (-e , -de , -den hali – Dativ)
des Hauses – evin (-nin hali – Genitiv)
ÖDEV: (die) Aufgabe: Şimdi 6. bölümde verilen isimler ile
der, die, das Artikelli isimlerden 10 ar tane örnek yapın.
DİKKAT : (Achtung) İsimlerin bu durumu zamana ve yapılan eyleme göre değişir !
Tekrar edersek: Almanca da yeni isimler öğrenirken kesinlikle o isimlerin Artikelini de beraberöğrenmeliyiz.
……………………………………………………………………………………………………….
Şimdi Artikeller ile ilgili bir kolaylık öğrenelim:
1 – Hangi ismin hangi Artikeli alacağı ile ilgili bir kural yoktur.
-der Artikeli ; erkek cinsi (männlich) olan isimler için kullanılır.
Örnek: -Cinsi erkek olan canlılar ile ayların ve günlerin isimleri der Artikellidir.
-sonu ; -ismus ile biten isimler, (der Rassismus , der Kapitalismus) …..
-sonu ; -ist ile biten isimler, (der Gitarrist , der Jurnalist) ……
-sonu ; -er ile biten isimler, (der Lehrer , der Fahrer , der Arbeiter , der Spieler)…..
– die Artikeli ; dişi cinsi (weiblich) olan isimler için kullanılır.
Sonu „-e“ ile biten isimlerin Artikeli çoğunlukla „die“ olarak görülür.
Fakat bu bir kural değildir ! ! !
Örnek : die Tasche (çanta) , die Strasse (sokak, cadde) ,
die Lampe (lamba),die Küche (mutfak), die Dame(bayan) ,
die Katze (kedi) , die Nase (burun) , die Hose (pantolon)
2 – Yalnız -die Artikeli ile ilgili olarak şu kural vardır:
Sonu, – ung , -schaft , -keit , -heit , -ion , -enz , -tät , -in , ile biten isimlerin
Artikelleri DAİMA – die olur. Kural budur.
Örnek: die Zeitung (gazete) , die Freundschaft ( arkadaşlık ,
dostluk) , die Sauberkeit ( temizlik ) , die Krankheit (hastalık), die Kommission,
die Position, die Restauration, die Differrenz, die Intelligenz, die Existenz , die Mentalität, dieKapazität ,
die Fahrerin ( bayan sürücü) , die Lehrerin ( bayan öğretmen) die Künstlerin (bayan sanatkar) ….
-das Artikeli ; neutral yani (ortak kullanılan isimler) için kullanılır.
(Bütün, müze , tiyatro ve sinemalar ile otellerin isimleri, sokak kahvelerinin Artikelleri)
Örnek : das Kulturmuseum, das Stadtthather, das Titanikotel ….
3 – Tüm ÇOĞUL İSİMLERİN ARTİKELİ -die olur.
Örnek : das Buch (kitap) , die Bücher (kitaplar) , der Stuhl
(sandalye) , die Stühle (sandalyeler) das Kind (çocuk) ,
die Kinder (çocuklar) , der Hund (köpek) , die Hunde(köpekler)
die Tasche (çanta), die Taschen (çantalar)
Tekrar edersek: -ung , schaft , -keit , -heit , -ion , -enz , -tät , -in ile biten tüm kelimeler isimdir.
Bunların Artikelleri ile çoğul isimlerin Artikelleri de, -die olur.
Öğrendiklerimizi kontrol etmek için 4. Bölümdeki boşlukları tamamlayınız..!
ALMANCA RENKLER:
koyu – dunkel, açık – hell
beyaz – weiss, siyah – schwarz, kırmızı – rot, mavi – blau, yeşil – grün, sarı – gelb, gri – grau, mor – lila,
pembe – rosa/pink, turuncu – orange(oranj), kahverengi – braun, bej – beige, lacivert – dunkel blau,
ALMANCA GÜN VE AYLARIN İSİMLERİ:
GÜNLER: PAZARTESİ – MONTAG, SALI – DİENSTAG, ÇARŞAMBA – MİTTWOCH,
PERŞEMBE – DONNERSTAG, CUMA – FREITAG, CUMARTESİ – SAMSTAG, PAZAR – SONNTAG
Bugün – Heute, Yarın – Morgen, Dün – Gestern, Öbür gün – Über Morgen, Evelki gün – Vor Gestern,
AYLAR: OCAK – JANUAR, ŞUBAT – FEBRUAR, MART – MAERZ(MERZ), NİSAN – APRİL, MAYIS – MAİ(MAY),
HAZİRAN – JUNİ, TEMMUZ – JULİ, AĞUSTOS – AUGUST, EYLÜL – SEPTEMBER, EKİM – OKTOBER,
KASIM – NOVEMBER, ARALIK – DEZEMBER
ZAMAN KAVRAMI: SANİYE – SEKUNDE, DAKİKA – MİNUTE, SAAT – STUNDE,
GÜN – TAG, HAFTA – WOCHE, AY – MONAT, YIL – JAHR, YILBAŞI – SİLVESTER
ALMANCADA SAATİN VE ZAMANIN SÖYLENMESİ:
SAAT KAÇ? – WİEVİEL UHR İST ES?, SAAT ON – ES İST ZEHN UHR(uğa), SAAT BİR BUÇUK – ES İST HALB ZWEİ
SAAT ÜÇÜ ÇEYREK GEÇİYOR – ES İST VİERTEL NACH DREİ, SAAT BEŞE ÇEYREK VAR – ES İST VİERTEL VOR FÜNF,
SAAT YARIM – ES İST HALB EİNS, SAAT DÖRDE YİRMİ VAR – ES İST ZWANZİG VOR VİER, SAAT BİRİ 25 GEÇİYOR-
ES İST FÜNF VOR HALB ZWEİ, SAAT 11 E 25 VAR – ES İST FÜNF NACH HALB ZWÖLF
ALIŞTIRMALAR – ÜBUNGEN: Saatleri Almanca olarak söylemeye çalışınız!
Saat 14.05, 9.15, 10.20, 3.30, 15.50, 16.45, 14.00, 19.25, 22.05, 6.15, 23.35